Kan je verdienen met Technische Analyse?

Momenteel beschikt vrijwel elke beurssite over een onderdeel waarin TA besproken wordt en veel columnisten gebruiken de TA dan ook als belangrijkste basis van hun voorspellingen. Ook hebben vrijwel alle grote banken technisch analisten in dienst die voorspellingen doen over de richting die de beurs gaat nemen. Binnen de economische wetenschappen is Technische Analyse nogal omstreden, het is daarom ook maar de vraag of het enigszins nuttig is om op basis van TA beslissingen te nemen op de beurs.

Technische Analyse is in grote mate gebaseerd op het principe dat alle informatie die de markt bereikt heeft zit al in de prijs verwerkt. Natuurlijk is het mogelijk om deze informatie sneller te ontvangen, beoordelen en erop te handelen dan anderen dat doen, maar als eenvoudige particulier loop je altijd achter op de gespecialiseerde handelaren en banken.

Hierbij heb ik nog wel een aardige anekdote: jaren geleden werd ik uitgenodigd op de Rijksuniversiteit Groningen voor een masterclass beleggen. Samen met een aantal anderen kregen wij hier korte colleges van verschillende docenten en hoogleraren met beleggen als belangrijkste thema. Een onderdeel van deze reeks was het spelen van een beleggingspel. Met een fictieve 100.000 gulden konden we aandelen kopen en verkopen, waarbij het vooral belangrijk was om aan te geven wat onze motivatie was bij een bepaalde beslissing.

Hier werd ook goed duidelijk op welke manier veel amateur beleggers redeneren: er werden aandelen Koninklijke Olie gekocht omdat er net die week een project was aangekondigd waarin Shell een goede deal had gemaakt en waar ze hoge verwachtingen van hadden. Een ander ging juist short op Ahold, want de jaarcijfers waren volgens verschillende analisten tegengevallen.

De fout die gemaakt werd, was al snel duidelijk: beleggingbeslissingen werden gemaakt op basis van nieuws dat al lang bekend was. De effecten van de berichten omtrent Shell en Ahold waren al veel eerder verwerkt in de prijs van het aandeel en het had dan ook geen enkele zin om alsnog een beslissing te maken op basis van dit nieuws. Dit is de klassieke beginnersfout die veel beleggers maken maar die niet al te veel impact op de markt heeft, het zijn immers doorgaans maar kleine transacties die in het niet vallen bij het institutioneel geweld.

Technische Analyse gaat er dus vanuit dat alle informatie al in de prijs van een aandeel verwerkt zit, handelen op basis van informatie is dus altijd een gok. Dit is ook te zien in de prijzen van opties, zowel call als put. Momenteel staan de aandelenkoersen laag ten opzichte van een jaar geleden, het lijkt dan verstandig om lange termijn calls te kopen op de index. De premies op opties zijn echter al een jaar net zo hoog als de kans dat aandelen ooit weer gaan stijgen. Alles zit dus al in de prijs.

De AEX door de 200 punten: so what?

Nu de AEX om de 200 punten heen zweeft vult de financiële pers zich weer met een vreemd soort spanning. Blijft de weerstand intact, sluiten we boven de 200, of gaan we er juist doorheen en eindigen we veel lager? De grens van 200 punten zou psychologisch belangrijk zijn, omdat dit invloed heeft op het consumentenvertrouwen.

Nou, ik kan je vertellen dat dit een fabel is. Het maakt voor de toekomstige beurskoersen weinig uit wat de AEX gaat doen. De oorsprong van deze hoax is te herleiden in de Technische Analyse, een pseudowetenschap van astrologisch niveau. In het kort is de gedachte erachter dat alle informatie al in de koers zit, fundamentele analyse is daarom overbodig. Nu valt daar tot op zekere hoogte iets voor te zeggen, maar dat wil nog niet zeggen dat je daarom maar lukraak lijntjes en weerstanden kan gaan tekenen. Beurskoersen laten zich namelijk niet voorspellen, wees daarom nuchter en ga het ook niet proberen.

De AEX is zelf geen aandeel waarin gehandeld kan worden, het is een index bestaande uit andere aandelen, die allen een eigen reden hebben om omhoog of omlaag te gaan. Deze koersen laten zich in een kleine economie als de Nederlandse vooral leiden door wat er over de grens gebeurt. De futures op de Amerikaanse beurs zijn een stuk belangrijker dan de Nederlandse grens van 200 punten. Aangezien de Amerikaanse indices momenteel niet met een belangrijke grens worstelen, is het onzin om aan te nemen dat de Nederlandse AEX aandelen zich anders zullen gedragen nu de 200 punten in zicht zijn.

Voor wat betreft het psychologische effect kan ik ook kort zijn: sommige beleggers zullen een koers onder de 200 ervaren als een koopmoment, anderen zien het als een verkoopsignaal. Er valt dus niets zinnigs over te zeggen. Trek er daarom vooral niet te veel van aan.

Madoff en andere fraudeurs

Je kan zeggen wat je wil van de kredietcrisis, maar het ruimt in ieder geval wel lekker op. Nu pas blijkt hoeveel Ponzi fraudeurs er de afgelopen jaren een kleiner of groter piramidespelletje op na hielden. Natuurlijk is dit van alle tijden, maar omdat veel van deze vehikels min of meer afhankelijk waren van de beurs, is de afgelopen maanden de bodem onder heel wat piramides weggeslagen. Bij deze in chronologische volgorde een kort overzicht, inclusief de schade:

• Bernard Maddoff, $ 50 miljard + 2 zelfmoorden
• Satyam Computers Services, India, $ 1 miljard
• Joseph S. Forte, $ 50 miljoen
• Practical Property Portfolio, £ 80 miljoen
• GFX Capital Markets Ltd, £ 40 miljoen
• Stanford International Bank, $ 8 miljard
• Westgate Capital Management, enkele honderden miljoenen dollars

Om dan nog maar even met opperfraudeur Madoff te eindigen, die ondanks zijn charmante voorkomen gewoon een ordinaire zak bleek te zijn. Conclusie van het verhaal: stop alleen geld in fondsen die je begrijpt en dan het liefst nooit je hele pensioen in hetzelfde potje.

Rabobank voorbeeld voor hele bankensector

Terwijl veel andere banken op het randje van de afgrond hebben gestaan in 2008, is de Rabobank gewoon stug doorgegaan met het maken van winst. Sterker nog, ze hebben zelfs meer winst gemaakt dan het jaar ervoor. 2,8 miljard euro winst is hoe dan ook een goede prestatie, gezien de omstandigheden in het afgelopen jaar is dit echter uitzonderlijk.

De banken die staatssteun hebben gekregen (in Nederland, maar ook elders) hebben dit vaak onder zeer ongunstige voorwaarden gedaan. De politici die de banken steunen willen hun achterban namelijk niet de indruk geven dat er cadeautjes weggegeven worden. Als deze banken over enkele jaren weer een operationele winst maken, zijn ze gebonden aan de leningen die ze het afgelopen jaar aangegaan zijn. Voor de aandeelhouders blijft er op die manier weinig over.

De Rabobank heeft hier niet aan mee gedaan, daarom zullen ze voorlopig ook nog wel in staat zijn om winst te blijven maken. Daarmee zijn ze direct het bewijs dat niet de gehele bankensector verrot is. Door continu een eigen koers te blijven varen hebben ze het lange termijn perspectief boven alles geplaatst. Dat dit zonder een notering aan de beurs is, is wellicht een aanwijzing dat het voor meer banken beter kan zijn om een coöperatieve constructie te hanteren, of in ieder geval een constructie waarbij de bank wel in privaat eigendom is, maar geen publieke notering kent. Ik kan me dan ook best voorstellen dat over tien jaar een meerderheid van de banken een voorbeeld heeft genomen aan de Rabobank.

Banenverlies VS, maar China blijft groeien

Twee verschillende verhalen van twee verschillende economische grootmachten: de werkgelegenheid in de Verenigde Staten is in februari met 697.000 banen afgenomen. Dit is een record, sinds salarisstrookverwerker ADP acht jaar geleden begon met meten is de afname nog nooit zo groot geweest. Een klein en wellicht voorbarig lichtpuntje is dat het aantal aangekondigde ontslagen in februari is afgenomen. Het is dus niet ondenkbaar dat het banenverlies in maart een stuk minder zal zijn.

Aan de andere kant van de globe horen we hele andere verhalen: in China neemt de verwachte economische groei wellicht af, maar omdat het westen nog steeds massaal plastic troep uit dat land blijft importeren is de economische groei daar nog altijd 6% op jaarbasis, zo is de verwachting. De Times noemt het al een teken dat we wellicht over het dieptepunt heen zijn. In tegenstelling tot de nieuwe president van de VS ga ik me niet aan zo'n uitspraak wagen, voor hetzelfde geld kan het nog een jaar of langer duren voor de beurskoersen weer iets van hun verlies goed hebben gemaakt. Dat gezegd hebbende, als je echt veilig wil beleggen dan koop je gespreid, elke dag een klein plukje fondsaandelen.

Wil Bos nationaliseren omdat er een bank op omvallen staat?

Dat Wouter Bos het niet zo op de aandeelhouders had, weten we sinds gisteren maar al te goed. Maar dat hij gelegaliseerde diefstal van aandelen toe wil voegen aan zijn pakket crisismaatregelen, zal toch veel mensen verbazen. Want laten we eerlijk zijn, dit gaat toch nergens meer over? De huidige recessie mag dan wel ernstig zijn, de economische theorie leert ons ook dan onteigening en gedwongen nationalisatie nou niet direct de meest rendabele oplossingen zijn om een crisis te bestrijden. Zelfs Keynes ging niet zo ver.

Dat Bos hier nu mee komt zou twee dingen kunnen betekenen: ofwel hij probeert een politieke agenda door te drukken waarbij de overheid meer macht naar zich toe trekt om direct in de economie in te kunnen grijpen, ofwel Bos weet meer dan wij dat weten en hij acht dit soort maatregelen noodzakelijk. Gedwongen nationalisatie is iets wat bij regimes zoals die van Mugabe of Chavez hoort, voor Nederland is het tien stappen te ver. Bos weet dit ook, ik kan me niet voorstellen dat hij onder normale omstandigheden met plezier dit soort maatregelen neemt. Zou het kunnen zijn dat hij meer weet dan wat de aandeelhouders weten? Is er wellicht op korte termijn een nationalisatie ophanden omdat een grote Nederlandse bank op omvallen staat? Volgens mij hebben we zoiets eerder gehoord.

Volgens Bos hebben de beleggers het gedaan

Hoe gek wil je het hebben? Volgens de minister van financiën, Wouter Bos, zijn de beleggers de schuldigen in de kredietcrisis. En de commissarissen hebben niet voldoende toezicht gehouden. Onverantwoorde risico's zijn beide groepen niet uit de weg gegaan en de oplossingen hebben ze overgelaten aan politiek en overheid.

Het blijft bizar om te zien dat intelligente mensen als Wouter Bos zich zo mee laten slepen op het moment dat ze te machtig worden. In slechte tijden kloppen de banken bij de minister aan, en Super Wouter lost het wel even voor ze op. De aandeelhouders hadden dit allemaal makkelijk kunnen voorkomen, maar nee, het was Wouter die iedereen uit de narigheid moest halen. Aandeelhouders gaan immers alleen achter hun korte termijn belangen aan, de lange termijn interesseert ze niets.

De werkelijkheid is anders. Het overgrote deel van het aandelenkapitaal komt van institutionele beleggers en particuliere buy and hold beleggers. Allemaal lang geld dus. Veel van deze beleggers zijn nog steeds aandeelhouder bij de banken en andere bedrijven waar het nu zo slecht gaat. Bovendien zijn de meeste aandeelhouders van Nederlandse bedrijven (of bedrijven die in Amsterdam een notering hebben) niet noodzakelijkerwijs uit Nederland afkomstig. Dit kunnen net zo goed buitenlandse institutionele beleggers zijn. Al deze beleggers zien het liefst een goede dividend uitkering, niet alleen nu, maar ook over tien of twintig jaar.

Recessie's horen er gewoon bij. Eens in de zoveel jaar komt er weer een recessie langs, waarvan de ene wat heftiger is dan de andere. Het is heel verleidelijk om nu te denken dat dit nog nooit eerder heeft plaatsgevonden, maar dat is onzin. Na deze crisis gaan de koersen ook weer gewoon omhoog, om een aantal jaren later weer omlaag te gaan. Aandeelhouders kunnen daar bitter weinig aan doen. Er zullen ook altijd bedrijven zijn die te grote risico's nemen, en dat is maar goed ook. Het nemen van risico's is namelijk een stuwende kracht binnen het kapitalisme. Een aantal van deze risico's pakken goed uit, een aantal niet en dan hoort een bedrijf failliet te gaan.

We hebben echter al eerder gezien dat het nu juist de centrale banken zijn die dit tegenhouden. Door banken te redden blijven de problemen in het systeem. Dat verandert ook niet als de raad van bestuur vervangen wordt, het hele bedrijf hoort gewoon in default te gaan. Maar laat het nu net Wouter Bos zijn die dit heeft tegengehouden, waardoor de problemen uiteindelijk gewoon weer terug komen.

Dollar is koning, maar goud blijft keizer

Terwijl het nog geen jaar geleden was dat de Amerikaanse dollar op een dieptepunt stond ten opzichte van verschillende andere valuta wereldwijd, is de munt momenteel weer flink populair. In de US Dollar Index staat de dollar weer op het niveau van maart 2006. De euro/dollar koers was een jaar geleden nog $ 1,5970 voor je euro, tegenwoordig krijg je nog maar $ 1,2574 per euro.

Dit schijnt dan ook vooral te maken te hebben met een vlucht van buitenlandse aandelen en investeringen terug naar de dollar, oftewel het proces van deleveraging dat we al sinds september vorig jaar zien gebeuren. De directe aanleiding dit keer is het gooien met geld naar AIG. Overigens zou je normaal gesproken mogen verwachten dat de dollar in zo'n geval zou dalen, een nogal fundamenteel gevolg van de verandering in vraag en aanbod verhoudingen. Er worden immers opnieuw miljarden dollars bijgetoverd. Probleem is echter dat er nauwelijks alternatieven voor de dollar zijn. Ook de euro en de yen doen het slecht.

Op zulke momenten komt goud weer om de hoek kijken. Normaal gesproken zien we de koers van goud in dollars per troy ounce, maar in euro's gemeten blijkt het metaal nog veel interessanter en staat het inmiddels op de hoogste prijs ooit (nou ja, sinds we de euro hebben in ieder geval). De reden hiervoor? Analisten zijn bang dat de grote centrale banken Zimbabwe achterna gaan...

AEX op niveau 1995: einde passief beleggen?

De strategie van het op lange termijn passief beleggen wankelt op haar grondvesten. Hier nog even een korte definitie van Buy and Hold uit Investopedia:

"Buy And Hold

What Does Buy And Hold Mean?
A passive investment strategy in which an investor buys stocks and holds them for a long period of time, regardless of fluctuations in the market. An investor who employs a buy-and-hold strategy actively selects stocks, but once in a position, is not concerned with short-term price movements and technical indicators.

Investopedia explains Buy And Hold
Conventional investing wisdom tells us that with a long time horizon, equities render a higher return than other asset classes such as bonds. There is, however, a debate over whether a buy-and-hold strategy is actually superior to an active investing strategy; both sides have valid arguments. A buy-and-hold strategy has tax benefits, however, because long-term investments tend to be taxed at a lower rate than short-term investments. "

Passief beleggen is waarvoor aandelen zijn uitgevonden. Als mede-eigenaar van een bedrijf deel je mee in de winst en het zijn voornamelijk deze dividend uitkeringen die het interessant maken om je geld in aandelen te stoppen in plaats van op een spaarrekening. Dit blijkt ook wel uit de huidige stand van de AEX. Als je eind 1995 de index had gevolgd dan was de waarde van je investering gelijk gebleven, ervan uitgaande dat je het dividend (wat doorgaans een stuk minder is dan de spaarrente) hebt opgenomen.

De waarde van aandelen zegt in de eerste plaats iets over de winstverwachting van een bepaald bedrijf. Dat de koersen nu op het niveau van 1995 staan wil dus zeggen dat alle investeringen die sinds die periode zijn gedaan (in de laatste 13 jaar!) niets toe hebben kunnen voegen aan de winstverwachting van de bedrijven. Ze zijn dus in feite waardeloos geworden. Ook innovaties als het internet en mobiele telefonie hebben de winsten niet kunnen verbeteren. Het is dus maar de vraag of ultrapassief beleggen wel de meest succesvolle strategie van investeren is.

Citigroup en de Doomsday Device

Dat de kredietcrisis nog niet bezworen is en over is gegaan in een economische crisis wordt vandaag maar weer eens erg duidelijk. Overheden kunnen wel een onbeperkte hoeveelheid geld garanderen om banken te ondersteunen of er gewoon rechtstreeks geld in pompen, toch is de onzekerheid nog lang niet uit de markt. Zo zagen we eerder deze week al het gerucht dat ING genationaliseerd zou worden, nu is er dan weer de situatie met Citigroup (NYSE:C), dat de kant van Fannie Mae en Freddie Mac op dreigt te gaan. Gevalletje 'too big to fail' zeg maar, dus wordt er maar weer een blik miljarden opengetrokken om het zooitje van de ondergang te redden.

Normaal gesproken zou je dit soort bedrijven gewoon om moeten laten vallen, waarna op de restanten vanzelf iets nieuws opgezet kan worden. Op die manier worden slechte bedrijven uit het systeem gefilterd zodat de goede bedrijven meer lucht krijgen om te groeien. Dit heet kapitalisme en is al tweehonderd jaar het meest succesvolle systeem dat de mensheid voortgebracht heeft. Niet zozeer omdat we het zelf zo geniaal bedacht hebben, maar vooral vanwege de gelijkenissen met het principe achter natuurlijke selectie (survival of the fittest).

De grote vijand van het kapitalisme is echter de staat, die met elke interventie het systeem verzwakt. Door jarenlang de FED de rente te laten manipuleren kan een normale marktrente niet tot stand komen, met als gevolg een te hoge of te lage rente. De laatste tien jaar was die rente vooral te laag, met de huidige crisis als gevolg.

Een ander probleem is het continu ingrijpen in de crisis. Dit is niet nieuw, de Amerikaanse overheid en verschillende Europese en Aziatische overheden hebben al langer als beleid dat banken niet om mogen vallen. Banken wisten dat en hebben aan de hand daarvan hun ultieme Doomsday Device gecreëerd. Door dusdanig met elkaar verbonden te zijn dat elke bank kan omvallen als slechts enkele al omvallen dwing je overheden en centrale banken om banken tot in het einde der tijden te ondersteunen. Dit zullen ze niet bewust hebben gedaan, maar uiteindelijk is dit het fundamentele principe achter de Credit Default Swap.

Om het eenvoudig te stellen, een CDS is niets anders dan een simpele verzekering met een aantal bijzondere eigenschappen. Meest opvallende hieraan is dat ze zo ingewikkeld zijn gemaakt dat het lijkt alsof het geen verzekeringen zijn. Dit is bewust gedaan, op die manier kan de regelgeving omtrent interbancaire verzekeringen omzeilt worden. De CDS betaalt pas uit als een x aantal andere banken omvalt (bijvoorbeeld tien banken). Tot die tijd ontvangt degene die garant staat een leuke premie. Pas als de x bereikt wordt (en de volgende grote klapper zou Citigroup kunnen zijn) moet er uitbetaald worden. Op dat moment zullen de eigenaren van deze Credit Default Swaps plotseling met absurde bedragen over de brug moeten komen, hence the term toxic waste.

Kortom, als de volgende bank klapt (of misschien de bank daarna), klapt alles. Geen wonder dus dat Citigroup overeind wordt gehouden. Toch zou het beter zijn om de bank om te laten vallen, zelfs al zou dat betekenen dat een groot deel van de bancaire sector om zou vallen. Op dit moment wordt er namelijk geld van winstgevende bedrijven gebruikt om verlieslijdende bedrijven te redden. Goed geld naar slecht geld. Pas als de overheid haar poot stijf houd en de banken overnieuw zouden moeten beginnen, kan er van de situatie geleerd worden. De systeemfouten worden er als het ware permanent uitgehaald. Door banken te redden, bestaat het risico dat we over tien, twintig of dertig jaar opnieuw een kredietcrisis meemaken echter nog steeds.

Verkoop woensdagmiddag!

Ene Eddy Elfenbein van Crossing Wall Street heeft een interessante analyse gemaakt van de returns op basis van dagen van de week. Van alle aandelen van de S&P 500 heeft hij een overzicht gemaakt welke dagen de laatste tachtig jaar de hoogste returns opleverden, en welke de laagste. Dit zou nuttige informatie kunnen zijn bij het kiezen van aan- en verkoopmomenten, maar zelf schrijft Elfenbein er het volgende over:

"Let me add what I hope is an obvious point—these stats don’t mean anything. It’s just fun trivia. You really can’t build a workable trading strategy around these numbers. We’re also talking about results of nearly 80 years of data. Even starting 20 years ago, Monday suddenly becomes the second-best day."

Zijn conclusies zijn als volgt: woensdag is historisch gezien de dag van de week waarin koersen het meest stijgen, maandag de dag waarin ze het meest dalen. De afgelopen tien jaar bleef woensdag de beste dag, maar inmiddels is de vrijdag juist de dag waarin koersen het meest dalen (op de voet gevolgd door de dinsdag, wat altijd al een magere dag was).

1932 - 2009:

• Maandag -98,5%
• Dinsdag 244%
• Woensdag 2.179%
• Donderdag 175%
• Vrijdag 502%
• Zaterdag (tot 1952) 389%

1950 - 2008:

• Maandag -86,43%
• Dinsdag 125,23%
• Woensdag 1.201,75%
• Donderdag 184,30%
• Vrijdag 656,15%

1998 - 2008:

• Maandag 11,13%
• Dinsdag -11,51%
• Woensdag 32,87%
• Donderdag 13,41%
• Vrijdag -13,25%

Hij gaat niet nader in op de mogelijke oorzaak van dit verschil, maar zo in het rond filosoferend kan ik wel een aantal redenen bedenken:

• Het humeur van beleggers verschilt per dag van de week. Zo is het niet onwaarschijnlijk om aan te nemen dat ze op maandag pessimistischer zijn dan op andere dagen in de week. Dit sluit ook aan op Behavioral Economics, hoewel ik niet direct een verband zie tussen de woensdag als topdag en het humeur van beleggers.
• Nieuws komt op verschillende momenten naar buiten. In het weekend kan er sprake zijn van nieuws van een andere karakter dan nieuws dat doordeweeks gebracht wordt. Ook bepaalde statistieken kunnen op bepaalde dagen van de week naar buiten worden gebracht.
• Beslissingen kunnen op vaste dagen van de week worden genomen, bijvoorbeeld als de directie elke vrijdag haar belangrijkste vergadering heeft. Wellicht heeft dit invloed op het moment dat nieuws uitlekt of bekend wordt gemaakt.
• Het is natuurlijk heel goed mogelijk dat dit laatste de afgelopen tien jaar veranderd is ten opzichte van de jaren daarvoor. Nieuws wordt een stuk sneller verspreid en de komst van internet en e-mail heeft ook een bepaalde invloed gehad op bedrijfsculturen. Als je dan toch iets wilt doen met dit soort statistieken, lijken die van de afgelopen tien jaar mij de meest relevante.

Zelf ben ik een groot voorstander van gespreid aan- en verkopen, het liefst over een langere termijn. Het lijkt mij dan nuttig om ervoor te kiezen verkooporders aan het einde van de woensdag te plaatsen en aankooporders aan het einde van de dinsdag. Zo pak je de winsten van de woensdag nog even mee, terwijl je elke dinsdag vlak voor het einde van de beurs een mooie korting pakt.

Kan je pas de volgende dag kopen of verkopen (bijvoorbeeld in het geval van beleggingsfondsen) dan is verkopen op donderdagochtend en aankopen op woensdagochtend het beste. De orders zullen echter toch al de voorgaande dag ingelegd moeten worden, dus in feite veranderd er niet zo veel.

Een strategie verzinnen om de markt te verslaan op basis van de gegevens van Eddy Elfenbein zie ik ook niet, al was het alleen al omdat de Efficient Market Hypothesis ons dicteert dat dit soort voordeeltjes dan al veel eerder uit de markt gefilterd zouden zijn (denk aan hedge funds). Maar het kan volgens mij wel bijdragen aan het optimaliseren van een andere beleggingsstrategie!

Fortis deal afgeschoten

Van de Telegraaf site:

wo 11 feb 2009, 17:07
Boze Fortis-beleggers stemmen tegen opdeling

AMSTERDAM (AFN) - Boze aandeelhouders van Fortis hebben woensdag ’nee’ gezegd tegen de verkoop van het concern aan de Belgische staat en de Franse bank BNP Paribas. Een nipte meerderheid van 50,26 procent van de aanwezige aandeelhouders stemde tegen.

Daarmee is het onduidelijk hoe de toekomst van het ontmantelde Fortis eruit komt te zien. Eerder deze week zei Fortis-voorzitter Jan-Michiel Hessels dat een faillissement dreigt als beleggers tegen de opdeling zouden stemmen. BNP Paribas zei haar bod op Fortis in te trekken bij een nee-stem.

Kort na de stemming liet Fortis weten dat de tegenstem geen impact heeft op klanten van de Belgische Fortis Bank. “Wij wachten op een reactie van de betrokken partijen, in het bijzonder BNP Paribas en de Belgische regering”, aldus de woordvoerder.

Banken zijn ook gewoon bedrijven, en bedrijven moeten winst maken. Als de top incompetent is en meer bezig met de persoonlijke projectjes van de bestuurders kan ieder bedrijf in no-time failliet gaan. Als particuliere belegger is het alleen verdomd lastig om dit aan te zien komen, aangezien die mannen aan de andere kant van de tafel op zo'n aandeelhoudersvergadering nog best intelligent overkomen. Daarom kan je soms maar beter ver weg blijven van losse aandelen, tenzij ze in een fonds zitten. Want de bestuurders van Fortis Obam lijken het al een stuk meer begrepen te hebben.

Hoewel ook hier geldt dat ouderwets spreiden geen kwaad kan. Stop je geld gewoon in zo'n vier of vijf fondsen met zo min mogelijk overlap, dan slaap je al een stuk beter.

Een kort advies voor de lange termijn

In de veronderstelling dat je beleggingshorizon in jaren en niet in maanden geteld moet worden zou ik het volgende voorstellen:

• Fortis Obam
• Skagen Global
• Berkshire Hathaway B

Alledrie de fondsen zijn behoorlijk in elkaar geklapt, wellicht vanwege hoge exposure in commodities en emerging markets. Je krijgt hoe dan ook een mooie discount ten opzichte van all time highs.

Ik ben nooit een fan van stockpicking geweest, omdat het onzinnig is om alleen in Nederlandse fondsen te beleggen en ik niet de tijd, moeite en kosten wil nemen om het buitenland goed te onderzoeken. Fondsen kunnen dit wel, bovendien hebben zij vaak een beter zicht op hoe goed een bedrijf werkelijk draait voordat ze er in stappen (ze kunnen een kijkje nemen of de directie wel deugt bijvoorbeeld).

Grote voordeel van Fortis Obam is dat het met een aantal Nederlandse bankrekeningen erg voordelig is om in te stappen (Postbank 0,0%, Rabo 0,2% transactiekosten). Ik weet niet of we nu op de bodem zitten, wil het ook niet weten, daarom koop ik gespreid in, dan zit ik sowieso goed. Dit werkt alleen bij lage transactiekosten, dus Skagen en Berkshire zou ik alleen overwegen als je meer te besteden hebt.

Nog even aanvullend waarom deze fondsen: je zit op alle continenten, in alle sectoren. Welke daarvan het beste draaien zoeken de fondsmanagers maar uit. De hoge daling van de fondsen afgelopen maanden duidt op een hoge beta, wat er op neer komt dat ze in theorie ook weer harder omhoog gaan bij een stijging van de markt. Zo profiteer je dus optimaal met een minimum aan risico.

Het nut van Goud

De meest gehypete commodity van de afgelopen paar jaar is zonder twijfel goud. Dit edelmetaal blijft een bijzondere aantrekkingskracht houden op beleggers die het bijkans magische kwaliteiten toedichten. Er is ook geen enkel ander vrij verhandelbaar product waar zoveel conspiracy theories over te vinden zijn als over goud. Daarom hier even een korte introductie over het metaal, mijn mening over goud zal ik later opschrijven. Wat je sowieso niet van mij zal horen is een koersdoel, mensen die hier wel mee komen zou ik ook niet al te veel vertrouwen.

De beste site met informatie over goud is die van het World Gold Council. Met name de cijfers over de totale hoeveelheid goud op aarde (161.000 ton) en de vraag en aanbod grafieken zijn interessant. Wat vooral opvalt is dat goud nog altijd voornamelijk gebruikt wordt als juweel, als investering is het gebruik ervan redelijk beperkt. Daarbij moet dan wel weer opgemerkt worden dat de totale hoeveelheid goudreserves in handen van overheden groter is dan de hoeveelheid in handen van private investeerders. In theorie zouden de overheden, of in ieder geval de centrale banken, een flinke invloed op de prijs van goud kunnen hebben.

Goud is zo bijzonder omdat het tot het falen van Bretton Woods in 1971 (dank u, Richard Nixon) een centrale rol had als betaalmiddel in het grootste gedeelte van de wereld. Er wordt momenteel al weer volop gespeculeerd over een terugkeer van de goudstandaard, maar het is onduidelijk of dit ook echt haalbaar is. We zijn er natuurlijk niet voor niets vanaf gestapt en de economie heeft het sindsdien ook niet slecht gedaan. Een gedeelte van deze economische groei daarvan mag dan wellicht uit lucht bestaan (iets wat de kredietcrisis opnieuw mooi heeft aangetoond), het is onduidelijk wat nu precies de gevolgen zijn van het herinvoeren van een goud- en/of zilverstandaard.

Wat in ieder geval geen slecht idee is: als je toch investeert voor de lange termijn kan het geen slecht idee zijn om een paar stukjes metaal achter te houden als hedge. Eén van de grootste voordelen van goud is namelijk dat het een geringe correlatie heeft met andere producten, ook in 2008 is de waarde ervan stabiel gebleven. En als de goudstandaard dan toch terugkomt heb je ook zeker een mooi rendement gehaald!

Daytraden voor beginners

Wat is het moeilijkste aan beleggen? Is dit het timen van een beslissing, het al dan niet kiezen voor een strategie, of het voorspellen van wat de beurs gaat doen de komende tijd? Gisteren werd deze vraag gesteld in de documentairereeks 'Slapend Rijk?' waarbij maar weer eens duidelijk werd dat veel beleggers er toch vooral niets van begrepen hebben. Een aantal essentiële zaken worden uit het oog verloren, laat ik dan maar eens een poging doen om hier antwoord op te geven:

Waarom zou je eigenlijk beleggen?

• Om meer rendement te halen op je vermogen dan elders mogelijk is
• Omdat het leuk is
• Om rijk te worden als je dit nog niet was

De eerste twee mogelijkheden zijn volstrekt rationeel. Als je een vermogen hebt dan wil je er toch wat extra aan overhouden, zodat je daar na jaren beleggen iets leuks mee kunt doen. Je kan natuurlijk gaan sparen, maar van een beetje risico lig je ook niet wakker en het is mooi als je uiteindelijk net genoeg overhoudt om bijvoorbeeld eerder te stoppen met werken of een iets groter jacht aan te schaffen.

De tweede optie is ook rationeel, hoewel dit niet vereist dat je ook daadwerkelijk rationeel aan het beleggen bent. Je zou bijvoorbeeld flink in het daytraden kunnen zitten en lekker met opties, futures, turbo's, speeders of andere derivaten gaan handelen. Dit kan een erg aardige hobby zijn, zoals het ook leuk is om in het casino te gokken. Het geeft je immers een reden om het financiële nieuws te volgen en het kan erg spannend zijn. Bovendien is het theoretisch best mogelijk dat je er iets aan overhoudt.

Echter, uiteindelijk blijkt toch altijd maar weer dat het erg lastig is om de index of een andere benchmark te verslaan. Zeker als je rekening houdt met de hoeveelheid risico die je loopt. Als je dit in de gaten hebt en deze keuze weloverwogen maakt (je kan het geld best missen maar vindt de spanning gewoon leuk) dan kan je in al je irrationele gedrag toch volstrekt rationeel zijn.

Pas bij de derde mogelijkheid verliezen veel beleggers zichzelf uit het oog. Natuurlijk is het mogelijk om door middel van daytraden zo veel te verdienen dat je er ook echt rijk van wordt, maar dat is absoluut niet zeker. Je kan immers niet weten wat de beurs gaat doen op korte termijn. Mensen die zeggen dat ze dit wel weten hebben ofwel voorkennis, of ze liegen dat ze barsten, of ze weten gewoon niet beter. Pas als je doorhebt dat beleggen op de korte termijn in essentie gewoon gokken is heb je begrepen hoe het werkt. Zo niet, dan kan je er beter direct mee ophouden.

Op korte of op lange termijn winst maken?

Zoals ik gisteren al schreef zijn er twee methodes waarbij verdiend kan worden op de beurs. Bij het beleggen op korte termijn zal er gebruik gemaakt moeten worden van fluctuaties die ontstaan in allerlei financiële producten, zoals aandelen, opties en dergelijke. Het voordeel hiervan is dat dit met een betrekkelijk klein startkapitaal kan. Het nadeel is echter weer dat dit veel tijd kost indien de winsten niet direct groot genoeg zijn. Vergelijk het met een goede pokerspeler die een aardige edge heeft op de gemiddelde concurrent aan zijn favoriete tafel. Als er maar genoeg handen per maand worden gespeeld is de kans dat een incidenteel (groot) verlies een te grote deuk in de bankroll maakt vanzelf minimaal. Op die manier kan zo'n edge resulteren in een steady aanvoer van winst. Worden er te weinig handen gespeeld dan kan ook een erg goede speler na een slechte periode gewoon failliet gaan.

Met daytraden werkt dit min of meer hetzelfde. Als er op een bepaalde manier een edge ontstaat ten opzichte van de tegenspelers dan kan hiervan geprofiteerd worden door simpelweg dusdanig veel te handelen dat een aantal verkeerde deals achter elkaar niet tot een faillisement hoeven te leiden. Maar dan zal er wel eerst een edge moeten zijn. Een voor de hand liggend voordeel is tijd. Op het moment dat nieuws de markt bereikt en jij in staat bent hier sneller op te reageren dan de rest van de markt dan heb jij een edge die je in theorie te gelde zou kunnen maken. In de praktijk is dit voor particuliere beleggers vrijwel onhaalbaar, aangezien er altijd banken of professionele kantoren zijn met snellere hard- en software.

Wat je als particulier natuurlijk wel kan hebben is voorkennis. Het grootste probleem hiervan is echter niet dat het illegaal is (dit is wel een probleem, maar je zal toch niet zo snel gepakt worden), veel lastiger is het verkrijgen van voorkennis. Immers, hoe onderscheid je een stompzinnig gerucht van daadwerkelijke voorkennis? En ook al weet je dat er bijvoorbeeld iets bijzonders aan zit te komen zoals een overname, dan nog is een goede timing erg lastig. Het sentiment kan zich namelijk tegen je keren waardoor je netto toch flink verliest.

In de nieuwsberichten hiernaast las ik een aankondiging van een NCRV programma van Frans Bromet, waarin beleggers (daytraders, vermoed ik) gevolgd worden. Ik ben benieuwd of iemand van deze mensen ook daadwerkelijk in staat is om consequent geld te verdienen.

Overigens is het nog maar de vraag of beleggen op de langere termijn wel zo'n goed idee is. In BN/DeStem stond een uitstekend artikel over het beleggen in aandelen, waarbij nog maar eens duidelijk werd gemaakt dat de geschiedenis meerdere langere periodes kent waarin de beurs niet steeg. Nu denk ik dat dit zeker niet uitsluit dat er toch verdiend kan worden (in ieder geval meer dan op basis van de korte termijn mogelijk is), maar het bewijst maar weer eens dat het in ieder geval niet helemaal vanzelf gaat!

Hoe maak ik winst op de beurs?

Het is januari 2009 en de kredietcrisis heeft een flinke stempel gedrukt op het financiële landschap. Beleggen is op dit moment allerminst populair, hoewel er toch heel wat mensen interesse in het fenomeen hebben. Het blijft immers een aantrekkelijk idee om geld te verdienen zonder te werken. Maar als er iets is wat de crisis wel duidelijk heeft gemaakt, is dat het allerminst vanzelfsprekend is om op een simpele manier winst te maken door te beleggen.

En toch is het erg goed mogelijk, er zijn zat mensen die op die manier geld verdienen. Natuurlijk zijn er grote investeerders als Warren Buffet en George Soros, er zijn ook genoeg onbekende investeerders die via de beurs hun fortuin hebben gemaakt. Er zijn grofweg twee uitersten bij het verdienen van geld op beurs. De eerste is het gebruiken van allerlei handige constructies (zoals opties, futures, turbo's, speeders etc.) om zonder een al te fors startkapitaal toch wat over te kunnen houden. Deze methode valt al snel in de categorie daytraden, iets wat een aardige hobby kan zijn maar waarin het naar mijn bescheiden mening erg lastig is om een goede boterham aan over te houden. Een tweede methode is het wegzetten van een groter kapitaal voor langere tijd, iets wat we zien bij allerlei investeerders en wat ook een heel ander inzicht vereist. Uiteraard is het in het laatste geval niet nodig om het eigen kapitaal weg te zetten, dit kan net zo goed ergens geleend zijn.

Deze tweede methode geeft inzicht in het bestaansrecht van banken. Immers, nog altijd zijn financiële instellingen bereid om een aardige rente op spaargeld te betalen. Deze banken verdienen vervolgens weer door dit geld in de vorm van hypotheken verder te verstrekken en op die manier een procentje winst te maken. Dit lijkt weinig, maar op grote bedragen levert dit natuurlijk genoeg op. In ieder geval, zo lang het onderpand maar genoeg oplevert als de huiseigenaar failliet gaat. En dat laatste is de afgelopen paar jaar nu net iets te vaak gebeurt. Gelukkig zijn er nog genoeg andere zaken waar banken winst op kunnen maken, waarvan een aantal ook voor particuliere beleggers interessant is.

En dat is nu juist waar ik in interesse in heb: hoe kan ik als particulier zo goed en zo veel mogelijk winst maken op de beurs? Volgens mij moet het antwoord vooral gezocht worden door te kijken naar mensen en bedrijven die hebben bewezen dit succesvol te kunnen, en door te kijken naar de wetenschap op dit gebied. Deze site zal dan ook niet alleen geschreven worden om meningen weer te geven, maar is ook een zoektocht naar meer informatie, kennis en ervaring.